Ferit Parlak – ANKARA

Navlun, işgücü, mazot, gübre, ilaç, su, elektrik üzere girdi maliyetlerindeki artış nedeniyle yükselişi durdurulamayan besin fiyatlarına, tarım iktisadı teorisyenlerinin yüzyıllardır anlattığı ‘Kent Tarımı Projesi’yle tahlil aranacak. Proje kapsamında, biri dünyanın en büyüğü olmak üzere 100 Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi (TDİOSB) kurulacak. TDİOSB’ler için jeotermal güç yüklü olmak üzere, güneş ve rüzgar güçlerinden faydalanılabilecek bölgeler tercih edilecek. Medya kuruluşlarının Ankara Temsilcileri ile buluşan Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, bakanlığın projelerini anlattı. Bakan Yumaklı, “Üretim yerlerini tüketim yerlerine yaklaştırarak, bilhassa nakliye ve uzun aralardan kaynaklı zayiat kalemlerini azaltmak istiyoruz. Birebir vakitte üretimin tamamında yenilenebilir güç kaynaklarımızı harekete geçirerek, maliyeti düşürmek istiyoruz. Bu özelliklere sahip 100 lokasyonda, kısa mühlet içerisinde TDİOSB’ler kurmayı planlıyoruz. Bugüne kadar 39 vilayette 41 TDİOSB’ye, bakanlığımız tarafından hukukî kişilik kazandırıldı. Bunların 10’unda altyapı çalışmaları tamamlandı ve yatırımcıların hizmetine sunuldu. Çok kısa bir müddette, buralarda üretime başlanacak” dedi.

Balıkesir’e ağır ilgi

Balıkesir Gönen’de 8 bin dekarlık alana kurulacak TDİOSB’nin dünyanın en büyüğü olacağını kaydeden Yumaklı, “Projede jeotermalin yanı sıra tekrar ülkemizin büyük avantajlarından olan rüzgar-güneş ve biyokitle güçleri de kullanılacak. Bugüne kadar bu proje özelinde 626 yatırımcı, 42 bin dekar alan için yatırım ve parsel talebinde bulundu. 8 bin dekarlık alana, 42 bin dekarlık müracaat, talebin ve ilginin ne kadar yüksek olduğunu gösteriyor” biçiminde konuştu.

İstanbul’da besin fiyatı sorunu

Bakan Yumaklı, “TDİOSB’lerin de içinde bulunduğu ‘kent tarımı’ dediğimiz konu bizim en değerli projelerimizden bir tanesi. ‘Kentlerin çeperlerinde, nereler tarım eserleri üretim alanları olabilir?’ konusunda çalışmıştık. Elbette ki kentlerin içinde ‘tarım eserleri üretim alanı’ olabilecek yerler var. İstanbul’da da var ve İstanbul özelinde konuşursak, İstanbul halkının tüm gereksinimini giderecek bir tarım yeri, İstanbul sonları içinde yok. Fakat, İstanbul için yalnızca Asya yahut Avrupa tarafı diye düşünmememiz, Sakarya-Düzce havzasını da düşünmemiz gerekiyor. Oralarda çok önemli bir halde Tarıma Dayalı Organize Sanayi Bölgeleri oluşuyor ve sayısı artacak. Seralar oluşuyor, çoğalacak. Bu yolla fiyat, besin israfı ve verimsizlik üzere meselelerimizi çözebiliriz” dedi.

İstanbul’un öteki şansı

İstanbul’un etrafında yapılan otobanların da baht olduğuna dikkat çeken Yumaklı, “Çanakkale Köprüsü bir taraftan, İzmir-İstanbul Otoyolu öbür taraftan ve Osmangazi, Yavuz Sultan Selim Köprüleri süratli biçimde lojistiğin sağlanmasına sebep oldu. Bu büyük bir baht. Başkası ise, Kağıthane’de bir otoparkın eksi sekizinci katında, hiçbir toprak kullanılmaksızın yapılan üretim üzere modeller artmaya başladı” bilgisini verdi.

Sakarya modeli

Belediyelerin tarım projeleri ile ilgili artan adımlarına da dikkat çeken Yumaklı, “Sadece girişimcilerin değil, belediyelerin de tarıma sahip çıkmaya başlaması bizi çok memnun ediyor. Ben birçoğunu biliyorum; gidip, gördüklerim de var. Örneğin Sakarya Belediyesi çok büyük alanlarda üretime başladı. Sakarya’nın gereksinimini karşılayacak ölçüde. Muhtaçlık fazlasını da İstanbul üzere yakın kentlere gönderecek. Birçok ilimiz, bu özelliği ile etrafının besin gereksinimini karşılayıp, ihracat da yapar pozisyona gelebilir” diye konuştu.

Planın hedefi

Planın ana gövdesinin 4 bacağa oturtulacağını lisana getiren Bakan Yumaklı, “Bunlardan birisi sürdürülebilirlik, başkası verimlilik, bir öteki kayıtlılık ve son olarak da kalite. İkincil mevzuatlar yani üretim planlamasının hayata geçmesi için çalışmalarımıza son süratle devam ediyoruz” formunda konuştu.

Tarım Bakanlığı’nın gündemi yoğun

SİLO patlaması…

“Patlama olan SİLO’nun kapasitesi 90 bin ton. İçinde olan eser 75 bin ton. Etkilenen eser ölçüsü 15 bin ton. Toplamda 22 milyon tonluk bir buğday üretiminin olduğunu düşünürsek, buradaki sayının olaydan bağımsız söylüyorum, çok büyük bir değeri yok. Arz güvenliğini tehdit edici bir durum yok.”

Zeytinyağı sorunu…

“Elbette ki ürettiğimiz eserleri ihraç edeceğiz, lakin bunları katma pahalı bir biçimde ihraç etmek değerli. Yani siz eserinizi alıp bidonlara koyup, bunu 3 dolara sattık diye sevinirken, sizin eserinizi kendi markasıyla 7-8 dolara satabiliyorsa birileri, hepimizin durup düşünmesi gerekir.”

Çiftçiye destek…

“2022 yılında Ziraat Bankası’nın sübvansiyonlu kredisi 232 milyar oldu. Tarım Kredi Kooperatifleri’nin sübvansiyonlu kredi toplamı ise 29 milyar TL. 54 milyar TL’de bizim verdiğimiz direkt dayanak var. Topladığımızda 300 milyarın üzerinde bir sayıya ulaştık.”

12 ülke masası…

“Azerbaycan, Özbekistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Cezayir, Moritanya, Venezuela, Çad, Kazakistan, Macaristan, Gürcistan ve Pakistan için ülke masaları kurduk. Bu masaları, o ülkenin ziraî üretimiyle ilgili bütün ayrıntılara hakim olacak formda dizayn ettik, bugün itibariyle rastgele bir ülkede, bilhassa de bu 12 ülke başta olmak üzere üretimle alakalı niyeti olan girişimcilerin bizimle birlikte o ülkenin bütün dinamiklerini incelemesi, daha sonra da orada şayet açılması gereken kapılar varsa yeniden bizim ikili bağlarımızda onlar için alan açma istikametinde teşebbüslerimiz devam ediyor.”

“TMO rekor kırdı..”

“Toprak Mahsulleri Ofisi temmuz ayında 5.7 milyon ton eser alarak rekor kırdı. Geçen yıl toplamında 6 milyon ton almıştı. Bugün prestijiyle yaklaşık 6,5 milyon tonun üzerinde alımı var ve 4 milyon ton da randevu var. Yani toplamda 10 milyon tonu geçecek.”

Yapay zeka ile rekolte tahmini…

“Uydu ve İHA’lardan alınan imgelerin işlenmesi ve yapay zekâ teknolojisi. Bununla ilgili Dijital Dönüşüm Ofisi’nin de farklı çalışmaları var, fakat bilhassa bizim alanımızla ilgili kendileriyle önemli iş birliklerimiz var. Yapay zeka teknolojisiyle başta rekolte iddiaları olmak üzere, tarımın bütün ögelerinde teknolojiyi kullanmak isteğindeyiz.”

Sigorta kültürü kazanmalıyız…

İklim değişikliğinin yol açtığı felaketlerde çitçinin ziyanını karşılayabilecek sigorta sisteminin değerine de değinen Bakan Yumaklı, “Tarım sigortası kültürünü kazandırmalıyız. Buralardan ziyan gören çiftçilerimizin muhtaçlıklarını bir biçimde devlet olarak karşılıyoruz lakin sürdürülebilirliği sağlamak için poliçe ile o zararın karşılanması konusu son derece kıymetli.”

Buğdayda bereketli sene…

“Bu sene çok şükür, bütün eserlerde bereketli bir dönem geçiriyoruz. Bunlardan bir tanesi de buğday. Arkadaşlar kesin varsayımları çalışıyorlar lakin 22 milyon ton civarında bir eser hasat edileceğini bekliyoruz.”

Depremin rekolteye etkisi…

“Depremin eser rekoltesine majör bir tesiri olmadı. Yalnızca telef olan hayvanlarla alakalı bir konu vardı lakin o da toplamda o bölgenin tamamını etkileyecek seviyede değil. Örneğin küçükbaş hayvanlarla alakalı yaklaşık 66 bin adetlik bir kayıp kelam konusuydu. 60 milyona yakın varlığın içerisinde 60 binin çok büyük bir değeri yok.”

Barajdan tarlaya su kayıplarını azaltacağız…

“Barajdan tarlaya kadar olan süreçte, hatta tarlada sulama sürecinde su kayıplarımız var ve verimsiziz. Gelecek periyot bizlere bu bahiste gerçekten çok önemli önlemler almayı emrediyor. Akıllı sulama yatırımları ile su kayıplarını azaltmayı hedefliyoruz. Bu husus çok değerli ve çok önemli yatırımlar yapacağız.”

İstanbul barajlarında ihmal mi var? Devlet Su İşleri, suyu, belediyelerin vatandaşlarına ulaştıracağı lokasyona kadar getirir, ondan sonrası belediyelerin işidir ve büsbütün işletme olayıdır. İddiamız, güçle alakalı sarfiyatları kısma ismine vakit zaman regülatörlerden aktarılan suyun durdurulduğu tarafında. Hem su tüketimi arttı, hem geçmiş yıllardan daha az yağış geldi, hem de çekilebilecek azamî su çekilmedi ve ortaya bu manzara çıktı maalesef.

Toplulaştırma hızlanacak…

“Küçük topraklarda yapılmış olan üretimin maliyetlerinin ne kadar yüksek olduğunu hepimiz biliyoruz, hasebiyle arazi toplulaştırma konusuna yoğunlaşacağız. Toplulaştırmaya uygun 14.3 milyon hektar alan bulunuyor. 1961’den 2023’e kadar 6.8 milyon hektar alanın toplulaştırma tescilleri tamamlanmış. Gayemiz yılsonuna kadar 500 bin hektarlık tarım alanını tescil ettirmek olacak.”

Kayıtlılık oranı % 80’e çıkacak…

“İstatistik işletme bilgisi, hayvan sayısı, arazi bilgisi üzere aklımıza gelen tüm dataların sayılması ve kayıt altına alınmasını istiyoruz. Hazırlıklarımızı büyük ölçüde tamamladık. TÜİK tarafından bunun sayım metodolojisi, bütçesi ve teknik prosedürleri yürütülüyor. En kısa vakitte Hazine ve Maliye Bakanlığımızla bir protokolle kurumlar ortası vazife ve sorumlulukları belirleyerek, çok uzunca bir müddettir yapılmamış tarım sayımını da gündeme getirmiş olacağız.” “Çiftçi Kayıt Sistemine kayıtlılık, mülkiyetle eşleştirildiği için ya da o mülkiyete sahip olan birisi ile yapılan bir kira mukavelesiyle eşleştirildiği için, bunların dışında kalan ve ziraî üretim yapan işletmeler, şahıslar, kurumlar, Çiftçi Kayıt Sistemine kayıt olamıyor. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın kabul ettiği öbür kayıt sistemleri diyerek biraz mevzuyu genişletip birinci etapta kayıtlılık oranımızı yüzde 80’in üzerine çıkaracağız.